كېلىۋاتقان مۇبارەك «12- نويابىر مۇبارەك جۇمھۇرىيەت بايرىمى» نى تەبرىكلەش ۋە ۋەتىنىمىزدە يۈزبىرىۋاتقان تراگېدىيە سەۋەبلىك يۈرەكلىرى پارە بولۇپ دۇنيانىڭ ھەر ئىقلىمدا ياشاۋاتقان ئۇيغۇر مۇھاجىرى توپلاملىرىغا خىتاينىڭ ئىسانىيەتكە قارشى ئىرقىي قىرغىنچىلىقىغا تىزپۈكمەس ئىرادە ۋە جاسارەت روھىنى تەقدىم قىلىش، ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ كېلىچىكىگە، ۋەتىنىنىڭ مۇستەقىللىق كۈرىشىگە ئۈمىد ۋە ئىشەنچ ئاتا قىلىش مەقسىتىدە ئۇيغۇر خەلقىنىڭ بۈگۈنكى قاباھەتلىك تەقدىر – قىسمەتلىرى روشەن يورۇتۇپ بېرىلگەن «جاۋابسىز قالغان تېلېفون» ناملىق ھۆججەتلىك فىلىم تۈجى قېتىم ئاممىۋى شەكىلدە 2020- يىلى 12-نويابىر كۈنى لوندون گىرنىۋىچ ۋاقتى 17:15 دە يۇتۇب قانىلى ئالاھىدە مۇلازىمىتى ئارقىلىق قويۇلىدۇ.

فىلىمنى كۆرۈش ئادرېسى:  https://youtu.be/vxmLTGlRZp4

فىلىم ئىشلىگۈچى:  ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن 

فىلىم تىلى: ئۇيغۇر ۋە ئېنگىلىز تىللىرىدا 

فىلىمنىڭ قويۇلۇش ۋاقىت ئۇزۇنلىقى: 20 مىنۇت. 

مەزكۇر «جاۋابسىز قالغان تېلېفون» ناملىق بەدئىي ھۆججەتلىك فىلىم ئاۋازسىز قالغان خەلقىمىزنىڭ نىداسى بولغان، ئىشغالىيەتچى خىتاي ئىستىبدات ھاكىمىيىتى تەرىپىدىن تارتىۋاتقان ئىنسانلىققا يات دەرد – ئەلەملىرى، جۈملىدىن ئاۋازى بوغۇلغان سان – ساناقسىز بىگۇناھ ئۇيغۇر ئانىلىرىنىڭ چەككەن ئاھۇ – پىغانلىرى ئىنسانلىق مەۋقەسىدىن بايان قىلىنغان. مەزكۇر ھۆججەتلىك فىلىم ئۇيغۇر ۋە ئېنگىلىز تىللىرىدا ئىشلەنگەن بولۇپ، فىلىمنى غەرب ئەللىرى خەلقلىرىگە كۆرسىتىش ۋە بۇ ئارقىلىق ئۇلارنىڭ ۋىژدانىنى، ئادىمىيلىك يۈرەك تارلىرىنى ئىنسانلىقنىڭ تارازىغا سېلىشقا، ئۇيغۇر خەلقىنىڭ دۇنيادىن ئادالەت تەلەپ قىلىۋاتقان كۈرىشى ئۇچۇن ھېسداشلىقىنى، قوللىشىنى قولغا كەلتۈرۈشكە دەۋەت قىلىدۇ.  

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن  

دۇنيادىكى ئەڭ داڭلىق  ئىنسىتىتۇتلارنىڭ بىرى بولغان، 1441- يىلى خان جەمەتى تەرىپىدىن قۇرۇلغان  ئەنگىلىيە ئىتون  ئىنىستىتۇتى Eton College ئوقۇغۇچىلىرىغا ۋەتىنىمىزنىڭ  نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتى لىكىسيە سۆزلەش  مەن ئۈچۈن تولىمۇ شەرەپلىك  بىر ئىش بولدى.  

  ئۇيغۇر مەسىلىسى، خىتايلارنىڭ  شەرقىي تۈركىستاندا قۇرغان « قايتا تەربىيەلەش لاگىرلىرى»نىڭ ھەقىقىي ماھىيىتى،  لاگىرلارغا قامالغان ئۇيغۇر قازاق، قىرغىز بولۇپ ئۈچ مىلىيۇندىن ئارتۇق ئادەمنىڭ 2017- يىلىدىن بىرى لاگىرلاغا قامالغانلىقى توغرىسىدا سۆزلەپ ئۆتتۈم .

مەن ئوقۇغۇچىلارغا ئۆزۈم ئۆتكەن يىلى ئىشلىگەن 20 مىنۇتلۇق  ھۆججەتلىك فىلىم « جاۋابسىز قالغان تىلىفۇن» نى قويۇپ بەرگەندىن كىيىن،  ئۇلارغا مۇنداق دېدىم :«   مەن ئىتون ئىنىستىتۇتىنىڭ  شۆھرىتىنى ئاڭلىغىلى نۇرغۇن يىللار بولدى.  مانا بۈگۈن مەن چارىسىز، ئاۋازسىز ئۇيغۇرلارنىڭ ئىلتىجاسىنى سۆزلەشكە پۇرسەت بولۇپتۇ. شۇڭا مەن ئۇيغۇرلارغا، ئىنسانىيلىققا كۆڭۈل  بۆلىدىغان، ئادالەتتە مۇستەھكەم تۇرىدىغان  جاسارەتلىك ۋە ۋىجدانلىق ئىتون ئىنىستىتۇتى ئوقۇغۇچىلىرىدىن سۆيىنىمەن.  مەن يەنە كاتتا دۆلەت ئەربابلىرىنىڭ  بۇ مەكتەپتە ئوقۇغانلىقىنى  بىلدىم.  مەسىلەن، سابىق باش مىنىستىر  دەۋىد كامىرون ۋە  نۆۋەتتىكى باش مىنىستىر بورىن جونسون  قاتارلىقلار.   

دىمەكچى بولغۇنۇم،  بۇ مەكتەپتىن نۇرغۇنۇڭلار كەلگۈسىدە  باش مىنىستىر ۋە سىياسىيون بولۇشۇڭلار مۇمكىن.    كەلگۈسىدە نەقەدەر كۈچلۈك ئادەم بولۇشۇڭلاردىن قەتئىينەزەر،  مەن بۈگۈن ئىيىتقان سۆزلەرنى ئۇنۇتماسلىقىڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن!    ئەگەر بۇ  دۇنيا ئۇيغۇرلارنىڭ كىرىزىسىنى ھەل قىلمايدىكەن،  بۇ ئىنسانىيەت  ۋىجدانىغا چۈشكەن داغ بولىدۇ. ئۇيغۇرلارنىڭ ئەلۋەتتە  دۇنيادىكى ھەرقانداق بىر مىللەتكە ئوخشاش ياشاش ھوقۇقى بار،  ئۇيغۇرلارنى قوللاش ئۈچۈن ئاۋاز چىقىرىڭ،  خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى قىرغىن قىلىشىغا قارشى  تىك تۇرۇڭ!».

BBC Uzbek May 8, 2019

«Онам тирикми, ўлик – билмайман» – Уйғур фильми Хитой лагерларида сақланаётган юз минглаб уйғурлар ҳақида «Онам тирикми, ўлик – билмайман» – Уйғур фильми Хитой лагерларида сақланаётган юз минглаб уйғурлар ҳақида Хитой уйғурларнинг маданияти, тили ва динини йўқ қилиш учун уларни мунтазам равишда махсус лагерларга жойлаштирмоқда. Бу каби маълумотни Бирлашган Миллатлар Ташкилоти билан биргаликда қатор матбуот ва ҳуқуқ ташкилотлари, ҳамда Шинжондаги ўз қариндош-уруғлари билан алоқани йўқотган хориждаги уйғурлар тарқатишмоқда. Лондонда яшовчи уйғур ёзувчи Азиз Иса Элкун ҳам камида уч йилдирки онасининг овозини эшита олгани йўқ. «У тирикми, ўлганми, билмайман. Қўнғироқларим жавобсиз,» – дейди у. Азиз Иса Элкун айни воқеликни, ҳамда уйғурларга Хитой ҳукумати томонидан бўлаётган босимларни ўзи яратган «Жавобсиз қўнғироқ» фильмида акс эттиришга уринган. Азиз Иса Элкуннинг таассуф билан билдиришича, уйғурларга қардош Марказий Осиёдаги давлатлар ҳукуматлари ҳам бу борада жимлар.

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Ottura_dengizda_izgu_tilekler.mp3

كۈن چۈشكەن بېشىغا يانار تاغلىرى،

مۇسسولىننىڭ پۇتى كۆيگەن دېڭىز.

يېمىشكە تولغان بوستان باغلىرى،

سوقۇلغان تاش قورغىنى ئەڭ ئېگىز.

بېلىجانلار سەييارە دېڭىزدا شوخ – شوخ،

شاراپ تەمى ئىدىشتىن كەتمىگەن يوقاپ.

بىر جۇپ گەۋدە ساھىلدا دۇنيادىن بىھۇش …

مۇھەببەت كۈيى ياڭراق دولقۇنلۇق شۇتاپ.

يالتىرار كۆمۈش رەڭدە بويالغان سۇلار،

قىزىرىپ كەتكەن ئۇپۇقتا سۆيگۈ يەلكىنى.

ئاھۇ ۋولقان باغرىدا بەختى يوق تاغلار،

تەۋرىتەر بۇ زېمىننى ھەر بىر سەلكىنى.

 
[تولۇق ئوقۇش]

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

ئاڭلاش: Elixan_Tore_Qebrisi_Ziyaret.mp3

ئەسەرنى رابىيە داۋۇت ئوقۇدى

ۋەتەندىن ئۇزاقتا ياشاۋاتقان بۇ يىللاردا دۇنيانىڭ قەيېرىگە بارماي ياكى قەيىرىدە ياشىماي، يۈرىكىم ئۆز كىملىكىمىزكگە، ۋۇجۇدۇم يەككە ئۇيغۇرلىقىمىزغا مۇجەسسەملىشىپ يانغىن بولۇپ ياناتتى. بولۇپمۇ كيىنكى يىللاردا ئۆزۈمنى دۇنيادا ئىپادىلەش تەس بولغان سىياسىي ۋە مىللىي كىملىك كىرزىسى بىلەن بىللە ۋەتىنىمىزدە، خەلقىمىز بېشىدا كۈنسايىن ئېغىرلىشىۋاتقان زۇلۇم مېنى ماڭا تېگىشلىك بولغان مەسئۇلىيەت ۋە مەجبۇرىيەت تەقەززاسى بىلەن مۇساپىرلىق ھايات رېتىمىنى قايسى نىشانلارغىدۇر ئالدىرىتاتتى، گاڭگىرىتاتتى ۋە ئۇيغۇرلۇق غورۇر، نومۇس تۇيغۇلىرىم بىلەن رەھىمسىزلەرچە ئازابلايتتى. چارىسىزلىق ۋە كۈچسىزلىكىم ۋە ۋەتىنىمگە بولغان مۇقەددەس مۇھەببىتىمنىڭ ھارارىتىدىن قەلبىمنىڭ قات – قېتىدىن ئوخچۇپ كۆيۈۋاتقان بۇ ئوت گۈلخان بولۇپ يېنىشقا باشلىدىكى ئۆزۈمنى خۇددى ئۆزىنى ئوتقا تاشلاپ كۆيۈشكە ھازىر بولغان بىر پەرۋانىدەك ھېس قىلاتتىم.

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

شېئ‍ىرنى باتۇرخان ئوقۇدى
Men_mangghan_bu_kocha.mp3

شېئ‍ىرنى مېھرىگۈل ئوقۇدى
Men_mangghan_bu_kochida2019.mp3

مەن ماڭغان بۇ كوچىدا
ھەر كۈنى ھىجران ناخشىسى ئېيتىلىۋەرمەيدۇ
ھايات ئۈمىدى بىخلىغان
يالىڭاچ دەرەخلەر كۆكەرگەن
باھارنىڭ ئەلچىسى لالە – رەيھان
قىز يۈزىدەك ئېچىلغان.

مەن ماڭغان بۇ كوچىدا
ھەر كۈنى ھىجران ناخشىسى ئېيتىلىۋەرمەيدۇ
سەھەرنىڭ بۇلبۇللىرى
گۈل بەرگىنىڭ ۋاپادار ئاشىقلىرى
ئادەملەرمۇ ئېيتىپ تۈگىتەلمىگەن –
مۇھەببەت مېلودىيەسىگە
مۇڭ قوشۇپ غەزەل توۋلىغان….

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Baharni_seghnish.mp3

يەنە شۇ تونۇش سەھەر، تونۇش بۇ باغچا،
ئوخشاش مۇڭدا غەزەلچى قۇشنىڭ سايرىشى.
قاغا قاقىلدىشىمۇ تۆنۈگۈنگە ئوخشاش،
قايتمىغان مۇدھىش سوغۇق بىزدىن تېخى!

كۆك ئاسمان، قۇياش نۇرى پارلىغان سەھەر،
مەن كېزەرمەن دۇنيانى ئۆزۈمدە يۈدۈپ.
زارىقىپ كۈتكەن دىلخۇمار تېخى كەلمىگەچ،
يارالغانمۇ ياشاشقا مەن سېنى كۈتۈپ؟!

ياشايمەنمۇ كەلمەس يار يولۇڭغا قاراپ،
سېغىنىشتا ئۇپۇق چېتىدىن سېنى ئىزدەپ.
ئاي تولۇندىن سالام يوللاپ ھەر كېچىدە،
مىسرا قىلىپ ھەر شېئرىمغا سېنى كۈيلەپ….

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Yengi_yilgha_sual.mp3

يىڭى يىل كەلدى، كونىسى كەتتى،
ئۆمۈردىن بىر بەت يىرتىلدى، ئۆچتى.
سورايمەن غەمكىن ئوزۇمدىن سۇئال,
قىممىتى بۇ ھايات نەلەرگە كەتتى؟!

گەر يېشىم ئاشسىمۇ قىرىقتىن بۈگۈن،
ئاشالمىدىم ئارزۇيۇم چېكىدىن ھالقىپ.
ياشايمەن قول سۈزۈپ ئۈمىدكە ھامان,
خەلقىمنىڭ دەردىگە ئۆزۈمنى زارىقىپ.

يامغۇرلۇق بۇ كېچە، مەن مۇڭغا پاتتىم،
ئۇزىتىپ يىللارنى ئارقامغا ئاتتىم.
ۋەتەننىڭ ئىشقىدا بولۇپ مۇساپىر،
چۆللەردە نىجاتلىق كارۋىنى تارتتىم…

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Elkun: Yawayiliq.mp3

چەكسىز ئورمان
كۆزگە ھەسىرەتتىن تولغان ياش
ئاپىسىغا ئۆگەيلەنگەن
شاماللىق يېشىل دالا –
چىغىر يوللار سۆيۈشۈش ئۈچۈن كېسىشكەن
 بىزنى باشلايدىغىنى شۇ بىرلا نۇقتا.

تەلۋە بۇلۇتلار ئالدىراش
شاماللارغا ئۇسۇل ئوينايدۇ
ھەممىسىنىڭ ئەسلى مەقسىتى بىر
قۇياشنى ئۆزى بىلەن ئېلىپ قېچىش ئۈچۈن
يۇشۇرۇن سۇيقەست قىلـماقتا.
 

تەبىئەت ناخشىسىنى توختىماي ئېيتىدۇ
مەنمۇ تەڭكەش قىلىپ ئېيتىمەن 
مېنىڭ مۇھەببىتىمۇ بۇ ناخشىلاردىن قېلىشمايدۇ
ئۇ قۇمدا، باغدا، تاغلاردا تاۋلانغان
مۇڭلىنىپ قان ـ قېنىمدا كۆيىدۇ …

ئەزىز ئەيسا ئەلكۈن

شېئىرنى بىۋاستە ئاڭلاش: Noruz_chechek.mp3

قۇش مۇڭلىرى قۇياش بىلەن تەڭ ئويغۇنۇپ،
چېچەك ئاتقان باغچا ئىچىدە سايرايدۇ.
مەن كەزگەن يالغۇزلۇق ئۆزۈمگە غېرىپ،
ئاھ ۋەتەن سېنى سېغىنىش جاننى قىينايدۇ!

نورۇزنىڭ تۇنجى كۈنى بىخلىغان تۇيغۇ،
مەن چىللىغان شۇ باھارىم كەلدىمىكىن؟
قەلبىمگە دىلكەش بۈگۈن ناۋا بۇلبۇلمۇ،
مۇھەببىتىم مايسا بولۇپ كۆكلەمدىكىن؟!